Wie video broadcast (lineair of online), moet rekening houden met auteursrechten. Vooral het (her)gebruik van door anderen gecreëerd  audio- of videomateriaal is niet zo evident als het lijkt.

Foto: Tyler Stefanich
Het gebruik van bovenstaande foto valt onder de Creative Commons-licentie.

Inleiding

Enkele decennia geleden was het simpel: broadcasters (‘breed-uitgooien’) bieden content aan gebruikers, die ze éénmalig en kort consumeren. Toen de opname van beeld en geluid ook voor consumenten betaalbaar werd, werd het moeilijker; het werd mogelijk om materiaal zelf bij te houden, voor langere tijd.

Zo deed wie een hitlijst overzette op cassette, eigenlijk iets illegaals; het kopiëren en verpreiden (in papa’s auto) van door copyright beschermd materiaal.

Een televisiezender betaalt soms enkele honderden euro’s aan televisierechten aan een andere, voor het recht om 1 minuut beeldmateriaal ook te mogen uitzenden.

Auteursrechtenverenigingen (bij ons SABAM, in Nederland Buma) krijgen het steeds moeilijker met het bewaken van auteursrecht; want in een online wereld waar ‘sharing’ ‘caring’ is, is het moeilijk om geloofwaardig te blijven, zeker wanneer andere partijen het anders zien.

Er gaan stemmen op voor een modernisering, herprofilering van SABAM.

Mogelijk hebben nieuwe initiatieven als Creative Commons meer creativiteit uitgelokt, dan SABAM in haar hele bestaansgeschiedenis.

8.1 De rechten op online video content

8.1.1 De rechten op eigen video’s

Wanneer je video online plaatst, waarvan 1OO% duidelijk is dat jij het auteursrecht bezit, behoudt je het eigendomsrecht op de video, ook wanneer die online staat. Het gebruiksrecht wordt echter ook aan vb. YouTube gegeven, én aan de andere gebruikers van het medium. In het voorbeeld van YouTube -waar video wereldwijd voor iedereen beschikbaar is- kan dit dus iedereen zijn. Zo is iedereen vrij om jou video te embedden, op een eigen website.

Wie een video op YouTube plaatst, blijft eigenaar van de video, maar staat gebruik van de video toe aan YouTube en andere gebruikers. Wie de video wil (her)gebruiken, is eerder YouTube verantwoording verschuldigd, dan de originele uploader.

Zo kan een televisiezender, zonder jou toestemming, een video van jou gebruiken in een televisieuitzending. De vermelding: ‘bron: YouTube’ volstaat op dat ogenblik. Zo wordt YouTube één grote (gratis) beeldbank. Let dus goed op wat je online plaatst.

Dat de gebruiker het eigendomsrecht op de video behoudt, blijkt uit het eenvoudige feit dat je ten allen tijde de video zelf terug kan verwijderen van het medium. YouTube-downloaders als deze zijn dus in strijd met YouTube’s gebruikersrichtlijnen, want hierdoor verbreek je de verwijzing (embed) naar de origineel gemaakte video.

Sinds 2012 is het mogelijk om bij je video een Creative Commons-licentie toe te kennen, wat andere gebruikers expliciet toelaat het materiaal te hergebruiken en remixen (uiteraard enkel, wanneer jij over alle rechten van de originele video beschikt).

8.1.2 De rechten op andere video’s

Wie een video upload met door auteursrecht beschermd materiaal van anderen (vb. muziek), mag dit eigenlijk niet doen (tenzij de rechten gecleard zijn).

Zo heeft vb. YouTube een eigen service (YouTube Content ID) die geuploade video’s scant naar beschermd materiaal. Na je upload maakt YouTube duidelijk dat je beschermd materiaal terug wil uploaden, en stelt je vb. andere (wél rechtenvrije) muziek voor. Het kan ook zijn Erg lastig voor wie op de muziek monteerde.

Wie muziek wil gebruiken van vb. een artiest, moet in principe persoonlijke toestemming krijgen van de copyright-bezitters op het gebruik van die muziek. Vaak zijn de mensen met auteursrecht echter meerdere partijen (vb.: artiest én platenlabel), en is het clearen van muziekrechten een erg moeilijke job.

In televisie, is het de job van de producers om de rechten van auteursrechterlijke muziek te clearen. Na de montagefase moeten er ook ‘SABAM-lijsten’ opgesteld worden,

8.2 Rechtenvrij

Een eenvoudige manier om de administratieve rompslomp te omzeilen, is gebruik maken van rechtenvrije (of royalty-free) content. Deze content kan je vrij (soms commercieel, soms enkel niet-commercieël) gebruiken. Dit wil niet altijd zeggen dat rechtenvrije content gratis content is; zo bestaan er bedrijven die databanken voor beeld en geluid verkopen, waarna je na aankoop, de content rechtenvrij kan gebruiken. Er bestaan ook abonnementservices, zoals Sonoton.

https://www.youtube.com/watch?v=WLbfCc7Jp-w
De muziek in deze video tutorial, is 99% zeker rechtenvrij.

Rechtenvrije muziek komt soms ‘goedkoop’ over, en zeker in bedrijfsvideo’s kan dit zelfs storend worden.

Materiaal waarop geen copyright (meer) rust, noemt men ook in ‘Public Domain’. Er zijn vele online databases die materiaal uit het Publieke domein bundelen, zoals Pond5.com

Ook officiële video’s en foto’s van het Witte Huis, zijn beschikbaar in het publieke domein.

8.3 Creative Commons

Media die je wel mag gebruiken is zogenaamde ‘creative commons’ media. Creative Commons is een licentie die het werk van de artiest beschermd, maar je mag het gebruiken in je projecten zonder in de problemen te raken.

Creative Commons licenties bieden je een eenvoudige manier om de auteursrechtenbepalingen te beheren die automatisch op creatief werk van toepassing zijn.

Er zijn verschillende soorten CC-licenties:

Deze licenties worden meestal in een combinatie gebruikt. Zo kan iemand zijn werk beschermen met een BY-NC licentie. Dat betekent dan dat je het liedje mag gebruiken zolang je de artiest vermeld, en je het niet gebruikt voor commerciële doeleinden.

Je hebt Creative Commons niet enkel voor muziek, maar ook voor foto’s, en video. Met de komst  van CC zijn er dus vele online mediadatabases met gratis te gebruiken media bijgekomen, een verrijking voor content creators.

CC-licenties laten toe om de voorwaarden van jouw auteursrecht te veranderen van “alle rechten voorbehouden” naar “sommige rechten voorbehouden”.

De interessante grafiek ‘State of the Commons’ toont een mooi overzicht van de groei van CC-media in de voorbije jaren.

Eén van de mooiste documentaires over dit thema, is RIP – A Remix Manifesto.
De documentaire is verschenen onder -hoe kan het ook anders- CC-licentie, en staat -ook met Nederlandse ondertitels- online. Al vraagt men vandaag wel geld om de documentaire te bekijken.